Ịkwado ịdị arọ dị mma nwere ike ịbụ otu n'ime akụkụ kachasị sie ike nke ịdị mma.
Enwere ọtụtụ echiche na aghụghọ iji felata. Otú ọ dị, otu ihe doro anya: ọ bụrụ na hormones gị adịghị achịkwa, ịbelata ibu ga-abụ mgba na ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọnwụ.
Ma enwere ọtụtụ homonụ na ahụ, nke na-eme ka ọ dị iche ma a bịa n'ịdị arọ?
Tebulu ọdịnaya
Kedu ihe jikọrọ homonụ na mbelata ibu?
Mgbe ọtụtụ ndị mmadụ na-eche banyere oke ibu, mmuo mbụ ha bụ ịlaghachi azụ na ozizi ochie "calories in-calories out" ochie.
Ọ bụ ezie na ọ bụ eziokwu na ọnụ ọgụgụ nri ị na-eri na-emetụta usoro ịbelata ibu gị, ọ bụghị akụkụ kachasị mkpa ị ga-atụle. N'ezie, itinye calorie mbụ bụ ụzọ doro anya iji mebie ebumnuche ịbelata ibu gị.
Ihe kpatara nke a dị nnọọ mfe: ọ bụrụ na homonụ gị adịghị etinye aka na nhata ahụ, ị nwere ike ịnwale ugboro ugboro, mana ị gaghị atụfu ibu.
Usoro hormonal gị na-arụ ọrụ dị mkpa n'ịkwado ibu gị. Site na ime ka agụụ gị na-ejide onwe gị na ụlọ ahịa abụba na njedebe nke ụbọchị, hormones gị na-akpọ gbaa.
Yabụ kedu homonụ ị kwesịrị ịma na otu esi ejikwa ha?
Ka anyị banye n'ime homonụ keto maka mbelata ibu.
6 isi homonụ maka ịbelata ibu na otu esi edozi ha
#1. Insulin
Mgbe a bịara n'ịwelata ibu, nhazi shuga ọbara bụ isi. Ma a bịa n'usoro nhazi shuga n'ọbara, insulin homonụ dị mkpa.
Ahụ gị na-achịkwa oke shuga (ma ọ bụ glucose) nke dị n'ọbara gị n'ihi ọrụ nwere ike imerụ ụmụ irighiri shuga dị elu. Ụzọ kachasị dị irè isi wepụ glucose n'ọbara bụ ibuba ya n'ime sel ka a ga-eji maka ume ma ọ bụ chekwaa ya dị ka abụba.
Insulin bụ homonụ na-ahụ maka ịhazi oke glucose n'ọbara n'oge ọ bụla.
Ọ bụ ezie na ọ na-ekere òkè dị mkpa n'inweta ume n'ime mkpụrụ ndụ iji gbaa mmanụ ọkụ, a na-akpọkwa ya "hormone nchekwa abụba" n'ihi ọrụ ya n'inyere aka ịchekwa glucose ọbara dị ka abụba.
Na mgbakwunye, insulin nwere ihe a maara dị ka mmetụta "antilipolytic", nke pụtara na ọ na-egbochi ahụ iji abụba mee mmanụ.
Ọ bụ ezie na ahụ gị na-anọgide na-ewepụta mmanụ ọkụ iji rụọ ọtụtụ ọrụ, ọ na-eme ya n'ụzọ bụ́ isi n'ụzọ abụọ: ọ na-ere mmanụ n'ọbara ma ọ bụ na-ere mmanụ sitere na nchekwa abụba. Ebe ọ bụ na ọrụ insulin bụ isi bụ idobe mmanụ n'ọbara kwụsie ike, ọ ga-abụ ihe ezi uche dị na ya na ọnụnọ ya ga-egbochi ikike ahụ gị ịgbanwe n'ụdị ọkụ na-ere abụba.
Agbanyeghị na ọ nwere ike ịdị gị ka nke ahụ insulin apụọla n'ọgba gị ma a bịa n'ịlafu abụba, nke ahụ abụghị nkwupụta zuru oke.
Mgbe a na-eri glucose zuru oke (n'ụdị carbohydrates), insulin na-arụ ọrụ mara mma nke imepụta ike sitere na ya. Nsogbu nke nchekwa abụba na-ebilite naanị mgbe enwere oke glucose n'ọbara, n'ihi oke oriri carbohydrate.
N'iburu nke a n'uche, enwere ụzọ ole na ole iji jikwaa insulin:
Belata oriri nke carbohydrates: Ụzọ kacha pụta ìhè iji mee ka insulin dị ala bụ mee ka oriri carbohydrate dị ala. Ebe ọ bụ na isi ihe na-akpata ntọhapụ insulin bụ glucose ọbara, mbelata glucose ọbara, nzaghachi insulin na-ebelata.
Ihe omume: Mgbe ị na-emega ahụ, ihe anwansi na-eme. Ka ahụ gị na-enweta ozi na ọ na-ere mmanụ ọkụ, ọ na-emepụtakwu "ọnụ ụzọ" n'ime sel gị nke na-eme ka glucose dịkwuo banye n'ime sel gị. Ka ọnụ ụzọ ámá ị nwere, otú ahụ ka enwere ike ibuga glucose na-arụ ọrụ nke ọma yana obere insulin ị ga-achọ iji mee ka usoro ahụ dịkwuo mfe ( 1 ).
Rie abụba dị mma: Mgbe ị na-eri abụba, ị nweghị mmetụta ọ bụla na ọkwa insulin gị. Nnyocha na-egosi na omega-3 fatty acids nwere ike ime ka mmetụta insulin dịkwuo elu, na-ekwe ka ikpochapụ glucose ọbara gị nke ọma. 2 ).
#2. Glucagon
Ugbu a ị maara insulin nke ọma, ọ bụ oge ịmụ banyere onye otu ya: glucagon. Insulin na glucagon na-egwu n'akụkụ dị iche nke otu mkpụrụ ego. Mgbe a na-ewepụta insulin n'ihu glucose ọbara, a na-ahapụ glucagon mgbe glucose ọbara dara nke ukwuu.
Isi ihe ọ na-eme (dị ka insulin) bụ ime ka shuga dị n'ọbara kwụsie ike. Agbanyeghị, ebe insulin na-ebelata shuga ọbara dị elu, glucagon na-abawanye shuga ọbara dị ala. 3 ).
Ọ na-eme ya n'ụzọ abụọ ( 4 ):
- Na-arụ ọrụ imeju gị ka ọ hapụ glucose echekwara.
- Na-arụ ọrụ mkpụrụ ndụ abụba iji hapụ abụba echekwara.
Ee, glucagon bụ enyi na-efunahụ abụba.
Ọ bụ ezie na idobe carbohydrates dị ala (ya mere insulin dị ala) ga-enyere aka na ọkwa glucagon, enwere ụzọ ole na ole ndị ọzọ iji nyere aka ịbawanye homonụ a.
Nri protein: A chọpụtala na ha abụọ protein whey ka ngwaahịa yogọt na-abawanye ọnụọgụ glucagon na-ekesa n'ọbara. A na-eche na protein ndị dị na nri ndị a na-enye aka na-akpali ntọhapụ nke glucagon, nke nwere mmetụta satiating agbakwunyere.
Na-alụ ọgụ mbufụt: O kwesịghị iju gị anya na a na-ejikọta oke ibu na mbelata ọkwa glucagon. Otú ọ dị, ọ bụghị ngafe abụba mkpụrụ ndụ kwa se na-ahụ maka a mkpakọrịta, ma na ọzịza nke na-esokarị oke ibu.
Otu nnyocha achọpụtala na ọgwụgwọ iji belata mbufụt nwere mmetụta dị ukwuu n'ikike mkpụrụ ndụ nke imepụta glucagon, ebe ọnya n'onwe ya na-egbochi ntọhapụ ya. 5 ).
#3. Leptin
Ọ bụ ezie na insulin na glucagon na-ekere òkè dị mkpa na ntọhapụ na nchekwa abụba, ndị leptin mee ihe site n'akụkụ dị iche. N'ụzọ bụ isi, leptin na-ekwu maka mkpokọta ike (dị ka mmanụ ọkụ echekwara) n'ime ahụ gị.
Mgbe ị na-eri nri ma mkpụrụ ndụ abụba gị na-achọpụta na ị riri mmanụ zuru oke, ha ga-ahapụ leptin dị ka ihe mgbaàmà nye ụbụrụ gị na ị kwesịrị ịkwụsị iri nri. N'ihi nke a, a na-akpọkarị leptin dị ka "hormone satiety."
Ụbụrụ gị na-enwetakwa ozi ahụ mgbe ị nwere leptin dị ala, na-ebute agụụ nri n'ihi ụlọ ahịa ndị nwere abụba dị ala ( 6 ).
Enwere nsogbu nke metabolic a na-akpọ "leptin resistance," nke nwere ike ime mgbe mmadụ nwere ụlọ ahịa abụba zuru oke, mana mkpụrụ ndụ abụba ha enweghị ike iji ụbụrụ ha na-ekwurịta okwu nke ọma.
N'okwu a, mkpụrụ ndụ gị na-emepụta leptin zuru ezu iji zipu ozi na ụbụrụ gị, mana ụbụrụ gị enweghị ike ịhụ ozi. Nke a na-eme ka ụbụrụ ha na-aga n'ihu na-ezipụ akara agụụ, na-ebutekarị iribiga ihe ókè na n'ikpeazụ oke ibu ( 7 ).
Dị ka ị pụrụ ịhụ, idobe leptin anya dị oké mkpa maka mbelata ibu. Ọ bụ ezie na ndị ọkà mmụta sayensị ekpebibeghị kpọmkwem ihe kpatara nguzogide leptin, enwere ihe ole na ole ị nwere ike ime iji nyere aka kwalite ọkwa leptin dị mma.
Mee mmega ahụ: Mmega ahụ bụ akụkụ dị mkpa nke usoro ịbelata ibu ọ bụla, mana ọ bụghị naanị maka ọkụ kalori. Egosiputara mmega ahụ na-agafeghị oke iji kwalite ọkwa leptin na mmetụta uche ( 8 ) ( 9 ).
Nrọ: O nwere ike ịbụ na ị nụla na ihi ụra bụ ihe dị mkpa na-akpata ọnwụ. N'ime ọtụtụ àgwà ụra ndị ọzọ na-enye ume ọhụrụ, ọ na-enyekwara ahụ gị aka iji leptin mee ihe nke ọma.
Nnyocha na-egosi na oge ihi ụra na-enwe mmetụta dị ukwuu na agụụ gị na nhazi hormone. Leptin, ọkachasị, dabere na okirikiri ụra ( 10 ).
#4. Ghrelin
Ebe leptin bụ "hormone satiety," ị nwere ike ịnọ na-eche onye bụ "hormone agụụ" gị.
Ọfọn, hormone agụụ ga-abụ ghrelin.
A tọhapụrụ Ghrelin na nzaghachi maka afọ efu ka ahụ gị mara na ọ bụ oge iri nri ọzọ. Ọ na-ebute akara ndị na-ebupụ gị n'oche gị wee banye na kichin maka nri ụfọdụ ( 11 ).
Dị ka ị nwere ike iche n'echiche, ịrụ ọrụ kwesịrị ekwesị nke hormone a dị oké mkpa na ọnwụ dị arọ. Ọ bụrụ na ahụ gị na-emepụta ghrelin dị ukwuu n'oge na-ekwesịghị ekwesị, ị nwere ike ibu ibu.
Mgbe i risịrị nri, ọkwa ghrelin gị kwesịrị ịdị ala nke ukwuu. afọ gị juru eju ya mere ọ dịghị mkpa iri karịa.
Otú ọ dị, ọmụmụ na-egosi na n'ime ndị buru ibu, ọkwa ghrelin mgbe ha risịrị nri adịghị ada ka ọ kwesịrị. Nke a na-eme ka mgbaàmà agụụ na-arụ ọrụ, nke na-edugakarị na iribiga nri ókè ( 12 ).
Ndị nchọpụta enyochabeghị ma njikọ dị n'etiti ghrelin na oke ibu bụ n'ihi arụrụ ọrụ nke homonụ, ma ọ bụ na oke ibu n'onwe ya na-eduga n'ịrụ ọrụ ghrelin. N'agbanyeghị nsonaazụ ya, enwere ụfọdụ nri ndị yiri ka ọ na-emetụta ọrụ ghrelin.
Sirop ọka fructose dị elu (HFCS): Oriri HFCS na-abawanye mkpokọta ghrelin na-ekesa. Ọ bụ ezie na isi iyi mmanụ ọkụ ọ bụla, gụnyere HFCS, kwesịrị ibelata nrịbama ghrelin, HFCS dị ka ọ nwere mmetụta na-akpali akpali na homonụ a. Nke ahụ pụtara na kama ịgwa ahụ gị ka ọ kwụsị iri nri, iri HFCS ga-eme ka ị chọọ iri nri karịa ( 13 ).
Protein: Iri protein nwere ike inwe mmetụta na-eweda ghrelin. Otu nnyocha chọpụtara na mgbe nri ụtụtụ nwere protein dị elu, ma e jiri ya tụnyere nri ụtụtụ nke carbohydrate dị elu, a na-ebelata ọkwa ghrelin na-ekesa nke ọma. 14 ).
#5. Cortisol
Ọ bụ ezie na ọtụtụ ndị na-atụle cortisol Dị ka "hormone nchekasị," ọ nwere ọtụtụ ihe jikọrọ ya na nguzozi ike na nhazi ahụ.
Mgbe ị nọ ná nrụgide, ahụ gị na-ahapụ cortisol site na gland adrenal gị iji nyere gị aka ime ihe ọ bụla na-akpata nchekasị ị nwere ike ịchọta onwe gị. N'ọnọdụ "ọgụ ma ọ bụ ụgbọ elu", cortisol bụ ezigbo enyi gị. Ọ na-enyere gị aka ịbanye n'ime nchekwa ike gị, na-eme ka obi gị na-amị amị, ma na-enye gị nkwalite ume ngwa ngwa ( 15 )
Agbanyeghị, n'okpuru nrụgide na-adịghị ala ala, cortisol nwere ike ịmalite inwe mmetụta na-emebi emebi na sistemụ gị.
Otu n'ime mmetụta ndị a na-ahụkarị nke cortisol dị elu na-adịghị ala ala bụ ụbara ibu na etiti. Ọ bụ ezie na ndị nchọpụta amaghị kpọmkwem usoro nke cortisol na-akpata nchekwa abụba, ọ nwere ike ịbụ n'ihi akụkụ nke mmetụta na-akpali agụụ (agụụ). 16 ) ( 17 ).
Iji dozie ọkwa cortisol gị, ị ga-edozi nzaghachi nrụgide gị. Nke a pụtara na ọ bụghị naanị na ịzere ọnọdụ nrụgide (nke na-agaghị ekwe omume maka ọtụtụ ndị mmadụ), kamakwa ịkpachara anya ijikwa nrụgide na-enweghị atụ nke na-egosi. Nke a bụ ụzọ ụfọdụ ị ga-esi wulite nnabata nchekasị gị.
Na-atụgharị uche: Ikekwe otu n'ime ụzọ nyocha kachasị mma isi jikwaa nrụgide bụ site na ntụgharị uche. Ọ bụ ezie na e nwere ọtụtụ ụdị ntụgharị uche, ntụgharị uche na-ebute ụzọ mgbe ọ na-abịa n'ịchịkwa nchekasị. Otu nnyocha gosiri na mgbe ndị ọrụ afọ ofufo 30 gbasoro usoro ntụgharị uche nke uche, ọkwa cortisol ha dara nke ukwuu ( 18 ).
Enwekwara nyocha iji kwado ntụgharị uche uche na ọgwụgwọ nke nsogbu nchekasị zuru oke, nke jikọtara ya na ọkwa cortisol dị elu ( 19 ) ( 20 ).
Rahụọ ụra nke ọma: Inwe ezigbo ezumike nwere ike ime ka ụwa dị iche n'ụzọ ị na-emeri nrụgide. Ọ bụghị naanị na ọ na-enye gị ike ka ukwuu iji nagide ihe ọ bụla nwere ike ịbịara gị, mana egosikwara na ọ na-enyere aka ịhazi ọkwa hormone nchekasị gị ( 21 ).
#6. Estrogen
estrogen ọ bụ homonụ mmekọahụ dị oke mkpa, ọkachasị maka ụmụ nwanyị.
Ọ bụ ezie na ọrụ ya bụ isi bụ ịhazi ọrụ ọmụmụ n'ime ahụ nwanyị, ọ na-ekerekwa òkè na nkesa abụba.
Abụba anụ ahụ, mmeputakwa na ahụike ụmụ nwanyị nwere njikọ chiri anya. N'ezie, mgbe ụmụ nwanyị na-atụfu oke ibu, ha nwere ike ịnweta nkwụsị nke estrogen na nkwụsịtụ na-esote na oge ịhụ nsọ ha ( 22 ).
Otú ọ dị, ị kwesịrị iburu n'uche na iweda estrogen abụghị isi ihe na-eme ka ị ghara ibu ibu. N'ezie, ọ dị iche. Ọtụtụ ụmụ nwanyị na-aga site na menopause (nke ọkwa estrogen belatara akara) na-enweta oke ibu, ọkachasị gburugburu etiti ( 23 ).
Isi ihe na-ebelata ibu mgbe ọ na-abịakwute estrogen bụ ihe dị n'ụkpụrụ "Goldilocks": ọ bụghị nke ukwuu, ọ bụghị obere, ma zuru oke.
Ọ bụ ezie na e nwere oge n'ime usoro ndụ mgbe estrogen na-ebili ma daa, maka nguzozi ahụike zuru oke, enwere ihe ole na ole ndụ ị ga-atụle.
Ihe omume: Mmega ahụ nke ukwuu nwere ike ime ka estrogen dara ada nke na-eduga amenorrhea (enweghị oge ịhụ nsọ). Agbanyeghị, egosipụtara mmega ahụ na-agafeghị oke iji belata ọkwa estrogen dị elu, nke nwere ike inwe mmetụta dị mma na ụmụ nwanyị nọ n'ihe ize ndụ nke ọrịa kansa ara ( 24 ).
Zere plastik: A na-ejikarị kemịkal na-arụ ọrụ yiri estrogen n'ahụ gị eme akpa rọba. Mmata nke nsogbu a na-abawanye, mana ọtụtụ ngwaahịa ka nwere kemịkalụ ndị a n'agbanyeghị mbọ kacha mma nke ndị nrụpụta. Ọ bụrụ na ọ ga-ekwe omume, ọ kacha mma ka ị zere plastik ma ọ bụrụ na ịchọrọ idobe estrogen na nlele ( 25 ).
Iri akwụkwọ nri cruciferous: Akwụkwọ nri cruciferous na-enye uru di na nwunye maka itule estrogen:
- Ha na-enwekarị eriri afọ, nke nwere ike inye aka belata ọkwa estrogen ọbara ( 26 ).
- Ha nwere ihe na-emebi emebi (indole-3-carbinol), nke egosiri na ọ na-enyere aka metabolize estrogen. 27 ).
Nri ketogenic na homonụ maka mbelata ibu
Mmekọrịta dị n'etiti oke ibu na homonụ bụ n'ụzọ doro anya isiokwu dị mgbagwoju anya ma dị nro. Ọ dabara nke ọma, enwere ọtụtụ ihe ndụ ị nwere ike ịtụle iji nyere aka mee ka homonụ gị guzozie n'ụzọ ziri ezi yana kachasị maka abụba ọkụ.
Mana kedu ebe nri ketogenic dabara?
Ebe ọ bụ na nri ketogenic dị obere na carbohydrates, ọ na-ewepụ ụfọdụ nrụgide nke homonụ na-achịkwa glucose. Dịka ọmụmaatụ, insulin ga-esiri gị ike ịchọta mmanụ ga-echekwa na sel abụba mgbe ị naghị eri carbohydrates.
N'aka nke ọzọ, enweghị insulin na glucose na-enye glucagon ohere ịhapụ abụba sitere na sel abụba, si otú a na-enyere aka ọkụ abụba ( 28 ).
Idobe nri gị ọcha na enweghị nri dị ka fructose ọka sirop bụ otu n'ime ụzọ isi chịkwaa homonụ agụụ ghrelin.
Ọ bụrụ na ị na-eri nri ketogenic, ịkwesighi ichegbu onwe gị maka nri na-akpali agụụ dị ka mmanya swiit, sodas, na ngwa ahịa ndị ọzọ edozichara nke ukwuu.
Agbanyeghị, na nri keto, ị ga-enweta ezigbo protein, nke egosiri na ọ na-edozi ghrelin ma mee ka afọ ju gị ogologo oge. 29 ).
Na mgbakwunye, nri keto kwesịrị ekwesị ga-ejupụta na akwụkwọ nri cruciferous nwere eriri. Akwụkwọ nri ndị a na-eme ihe ịtụnanya maka ọkwa estrogen gị (ọ bụrụ na ị bụ nwanyị), gbakwunyere na ha so na veggies carb kacha ala gburugburu ( 30 ).
N'okpuru ala
Anaghị ehi ụra nke ọma, inwe obere estrogen ma ọ bụ nke ukwuu, na ọkwa shuga dị n'ọbara na-akwụghị ụgwọ bụ ihe niile nwere ike ime ka ị na-agbakọba abụba.
Oleekwa ihe jikọrọ ihe ndị a niile? Ndị hormones.
Na njedebe nke ụbọchị, nguzozi nke hormonal na-achịkwa mgbe ọ na-abịakwute oke ibu.
Mgbe ị na-ekiri nri na calorie dị mkpa, usoro hormonal gị na-anabata ihe karịrị nri. Ịkwesịrị ịhazi ndụ gị na ụra kwesịrị ekwesị, mmegharị ahụ, na nlekọta nchekasị ma ọ bụrụ na ịchọrọ ịhụ ezigbo nsonaazụ.